Kokunun Dünü Bugünü
İnsanlık kadar, inanç kadar hatta varoluş kadar eski aslında kokunun tarihçesi. Yaygın kanaate göre M.Ö. 5000’li yıllara dayandırılır kokunun temelleri.
Kokunun çıkış yeri ise sanılanların aksine Mısır değil MEZAPOTAMYA’dır. Babil’liler, kokunun manasını alt üst eden insanlar olarak tarihe geçmişlerdir.
Özellikle Anadolu, Mısır, Çin ve Arabistan’da dini törenler esnasında kokulu maddelerin yakıldığı rivayet edilir. Bugün bile Anadolu’da mezarlarda türsü yakmak geleneği devam etmektedir. Yanan maddelerden çıkan dumanın, kutsal varlıklara mesaj taşıdıklarına inanırlardı.
Hatta bazı kokuların altından bile daha değerli olduğu kabul edilirdi. Bu kokular çok özel cam şişelerde (yağdanlık da deniyor) muhafaza edilip, nesilden nesile aktarılmıştır.
Mısır ve Fransa bu konuda hak etmedikleri bir üne sahiptir ne yazık ki. En azından başlangıç noktası olarak Mısır’ın anılması büyük talihsizliktir ama küçük bir tablet bu yanlışı düzeltmiştir..
Tarihte küçük bir gezinti yaptığınız esnada, alkol katkılı parfüm noktasında Macar kraliçesi Elizabeth ismini görebilirsiniz.(yaklaşık tarih 1370) Kendisi güzelliğiyle dillere destan olmuş bir kraliçedir. Rivayet edilir ki, 25 yaşındaki Polonya Kralı kendisine evlenme teklif ettiğinde Kraliçe Elizabeth 72 yaşındadır. Bu güzellik ve tazeliği muhafaza eden şeyin ise “Macar Suyu” diye bilinen ve ilk “alkol temelli parfüm” namına sahip bir koku olduğu rivayet edilir ki bu öykü bizi gülümsetmektedir ama kabul etmek gerekir ki gayet güzel bir reklamdır.
Biberiye yağı ile alkol karışımından elde edilmiş, lavanta yağı ile zenginleştirilmiş bir karışım olan Macar suyu, günümüz koşullarında asla o etkiyi yaratamaz. Günümüzde halen imalatı devam etmektedir.
İlk sentetik parfüm nitrik asit ve benzenden yapılmış nitrobenzendir.
Nitrobenzen
Bu ilk sentetik koku badem kokusu verir ve genellikle sabun kokusu olarak kullanılmıştır.
1868 yılında William Perkin tarafından kumarin sentezlemiştir.
Kumarin
Berlin Üniversitesi’nden Ferdinand Tiemann ise sentetik menekşe ve vanilya üretmiştir.
Alpha-Ionone(Menekşe kokusu)
Vanilin
Francis Despard Dodge, Amerika Birleşik Devletleri’nde, sitronella yağı ile elde edilmiş ve limon benzeri bir kokuya sahip olan citronella’yı deneyerek, gül benzeri bir kokuya sahip bir alkol olan sitronellol’ü sentezlemeyi başardı.
Farklı sentezlerde elde edilen, bu bileşikler, tatlı bezelye, nergis, sümbül ve zambaklarının kokularını verir.
Son dönemlerin en gözde bileşiklerinden biri de Ambroxdur.
Ambrox genellikle parfüm kompozisyonlarının temel notalarından biri olarak kullanılır. Birden fazla sentez yolu vardır.
Tıpkı parfüm sanatı yüzyıllar boyunca ilerledikçe, parfüm şişesinin sanatı da aynı şekilde ilerlemiştir. Parfüm şişeleri içinde bulundukları yağ kadar titizlikle seçilir ve çoğunlukla egzotiktir. En eski örnekler M.Ö. 1000 yıllarına dayanmaktadır.
Eski Mısır’da yeni icat edilen cam şişeler büyük oranda parfüm koymak amacı ile yapılmıştır. Parfüm şişelerinin hazırlanması, Avrupa’ya yayılmış ve 18. yüzyılda Venedik’te cam kaplar küçük hayvan biçiminde olduğu ya da pastoral sahnelerin boyandığı gözlemlenmiştir.
Günümüzde parfüm şişeleri, başlı başına bir sektördür. Bu sektör, içindeki ürnün kalitesine, farklı ekonomik gelirlere ve kültürlere sahip insanların beğenilerine göre değişen birlerce farklı model ve malzeme ile şişeler üretir.
http://www.madehow.com/Volume-2/Perfume.html#ixzz50Ozl815q
Peki ya bugün parfüm endüstrisi ne durumdadır?
Yanan ateşin kokusundan başladığı düşünülen serüven bugün adeta bir çılgınlık noktasına ulaşmıştır.
Olayın ekonomik boyutu son derece büyüktür. Kokunun sadece kendisi değil ambalajı bile başlı başına devasa bir sektördür.
Madalyonun parayla ifade edilemeyen diğer yüzüne gelince; orası bambaşka bir dünya olup, kadim bilgidir, gelenektir, prestijdir.
Hatta ve hatta bireysel olarak karakterimizin altını çizen bir çeşit kartvizittir denilebilir.
Kokunun insani boyutu nedir?
Bugün koku insanlığın da her şeyidir. Daha el sıkışmadan, muhataptan alınan ilk elektriktir koku. İnsanın ruh halini, hedeflerini, karakterini, sosyal statüsünü memleketini anlatır.
Hele parfüm kullanımında rastgele değil de, hakkını vererek, kullandığı kokunun anlamını üstüne giyerek (belki de bu yüzden İngilizce‘de parfüm kullanımı ifade edilirken ‘wear’ sözcüğü de kullanılır, yani giy(in)mek); taşıyan bir insan için koku bir soyisimdir, bir kartvizittir, bir duruştur.
Ve koku, dün olduğu gibi bugün de sihirli bir hazinenin tılsımlı anahtarı olmaya devam etmekte, dünyanın en prestijli sektörü olma konusundaki üstünlüğünü sürdürmektedir.
….